Blog

De roos onderscheidt 8 gedragspatronen/rollen binnen de sociale werksfeer. Indien we deze met enige dichterlijke vrijheid vertalen naar de professionele persoonlijkheid belanden we bij vier rollen die elk een antipool hebben die we een positieve teamlading gegeven hebben;

• Leider vs. Nauwkeurige (Volger)
• (People)Manager vs Creatieve (Afzijdige)
• Coach vs Specialist (Rebel)
• Teamplayer vs Crisismanager (Strijder).

In principe kan iedereen tijdelijk alle rollen opnemen en gedrag vertonen dat er bij hoort. Binnen een werkomgeving consolideren deze rollen zich mettertijd en tonen ze zich in een professionele persoonlijkheid.

Hoe hoger men scoort op een rol, hoe moeilijker het is om zich in de tegenoverliggende rol te gedragen. Net zoals mensen voor bepaalde taken intrinsiek meer of minder gemotiveerd zijn, zijn ze bepaalde rollen meer of minder genegen en kost een rol die minder bij hen past veel meer energie dan eentje die wel bij hen past.

Het is dus belangrijk dat mensen van zichzelf weten welke sociale gedragspatronen bij hen gebruikelijk opduiken zodat ze hun rol in een team van bij aanvang mede inhoud kunnen geven. Door teamrollen goed af te wegen en toe te wijzen, kan er heel veel stress, wrevel en onmin voorkomen worden.

Binnen een opstartend team is het zich al dan niet conformeren erg afhankelijk van;

• De toegewezen rol; al dan niet passend bij je gebruikelijke rollen. Indien je bv. als geboren leider een nauwkeurige rol (volger) toegewezen krijgt, zal je je als specialist (rebel) gedragen of een crisismanager (strijder) worden.
• De opzet van het team; indien je moet meewerken aan iets waarin je niet gelooft, word je al snel een creatieve (afzijdige) of specialist (rebel).
• De klik met de andere teamleden; indien je het met hen kan vinden, zal je je sowieso meer conformerend gedragen en vice versa.

Mensen evolueren: enerzijds leren ze uit hun ervaringen, anderzijds moeten ze zich voortdurend aanpassen aan een werkomgeving die alsmaar sneller verandert. Moest persoonlijkheid een onwrikbaar harnas zijn, zouden we met z’n allen al snel in een doodlopend straatje belanden.

Anderzijds is het niet zo dat onze persoonlijkheid om de haverklap een bocht van 180° maakt. Mensen vertonen doorheen de jaren herkenbare gedragspatronen en wie vandaag een schuchtere meeloper is, ontpopt zich morgen niet tot een charismatische leider.

Bij diepere analyse van hertest-resultaten stellen we het volgende vast;

• Leeftijd; Hoe ouder mensen zijn, hoe stabieler de persoonlijkheid wordt.
• Schoolverlaters; De professionele persoonlijkheid van schoolverlaters wordt het eerste werkjaar gekneed en tot op zekere hoogte gestuurd door de n+1.
• Stabiele persoonlijkheid; Hoe hoger mensen scoren op de controle werkwoorden (Dicteren, Noteren en Sturen) hoe minder ze evolueren en/of zich aanpassen aan de werkomgeving.
• Stabiele omgeving; Wie doorheen de tijd dezelfde functie invult binnen hetzelfde bedrijf met dezelfde n+1, ontwikkelt een stabiele persoonlijkheid.
• Slingerbeweging; Mensen vertonen vaak een slingerbeweging, waarbij de eerste meting kan verschillen van de tweede, maar bij een derde meting blijkt de eerste dan weer de kop op te steken.
• Situationele werkwoorden; Mensen blijven doorheen de jaren stabiel op een aantal van de werkwoorden (harde kern van de persoonlijkheid) en schommelen op andere werkwoorden. Dit betekent dat mensen op bepaalde werkwoorden meer ‘evolutiespeling’ hebben dan op andere. Wanneer iemand 5 scoort op Ontvangen en een jaar nadien een 9, kan men concluderen dat zo iemand makkelijk ‘situationeel kan ontvangen’; naargelang de omstandigheden de ontvangstknop open of dicht draaien.
• Energie dimensies; Mensen evolueren vooral binnen de energie-dimensies, maar de dimensies zelf blijven vrij constant. Zo kan binnen de controle dimensie het accent verschuiven van directe controle (hoge score Dicteren) naar toekomstcontrole (hoge score Sturen) of binnen de extraverte dimensie kan Verkennen dalen, maar dan zien we Zenden stijgen. Kortom, de verhoudingen tussen introverte -, extraverte – en controle energie wijzigen minder.
• Andere courante ‘switches’;
  • Van geschreven naar gesproken taal; Lager op Noteren, maar hoger op Zenden of Dicteren.
  • Van vriendelijk naar meer direct; Lager op Zenden, maar Hoger op Dicteren waardoor de expressiescore gelijk blijft.

De roos onderscheidt 8 gedragspatronen/rollen binnen de sociale werksfeer. Indien we deze met enige dichterlijke vrijheid vertalen naar de professionele persoonlijkheid belanden we bij vier rollen die elk een antipool hebben die we een positieve teamlading gegeven hebben;

• Leider vs. Nauwkeurige (Volger)
• (People)Manager vs Creatieve (Afzijdige)
• Coach vs Specialist (Rebel)
• Teamplayer vs Crisismanager (Strijder).

In principe kan iedereen tijdelijk alle rollen opnemen en gedrag vertonen dat er bij hoort. Binnen een werkomgeving consolideren deze rollen zich mettertijd en tonen ze zich in een professionele persoonlijkheid.

Niemand is uitsluitend leider of specialist. Je kan je situationeel in meerdere rollen thuis voelen.

Zowel kenmerkend (+0,5) als moeizaam (-0,5) gedrag is typerend; zo kennen mensen je een beetje. Een uitgesproken leider zal zelden als een ‘nauwkeurige’ beschouwd worden en vice versa. Een uitgesproken specialist zal slechts zelden met plezier teamwerk aanvatten.

Merkbaar (0 tot 0,5) & latent gedrag (0 tot -0,5) daarentegen wordt relatief makkelijk getoond of verhuld. Dit betekent ook dat het minder herkenbaar, meer situationeel en contextgebonden is en meer afhankelijk van je stemming; voel je je sterk, toon je meer bovengedrag, voel je je plattekes, meer ondergedrag.

Mensen evolueren: enerzijds leren ze uit hun ervaringen, anderzijds moeten ze zich voortdurend aanpassen aan een werkomgeving die alsmaar sneller verandert. Moest persoonlijkheid een onwrikbaar harnas zijn, zouden we met z’n allen al snel in een doodlopend straatje belanden.

Anderzijds is het niet zo dat onze persoonlijkheid om de haverklap een bocht van 180° maakt. Mensen vertonen doorheen de jaren herkenbare gedragspatronen en wie vandaag een schuchtere meeloper is, ontpopt zich morgen niet tot een charismatische leider.

In het volgende voorbeeld tonen we hoe een persoonlijkheid kan veranderen:

De roos onderscheidt 8 gedragspatronen/rollen binnen de sociale werksfeer. Indien we deze met enige dichterlijke vrijheid vertalen naar de professionele persoonlijkheid belanden we bij vier rollen die elk een antipool hebben die we een positieve teamlading gegeven hebben;

• Leider vs. Nauwkeurige (Volger)
• (People)Manager vs Creatieve (Afzijdige)
• Coach vs Specialist (Rebel)
• Teamplayer vs Crisismanager (Strijder).

In deze BPS- interpreatie spreken we niet van onder -, boven -, tegen- of samenwerkend gedrag, maar bekijken we de toegevoegde waarde van de rollen binnen een team/werkomgeving.

Leider

Richtinggevend, enthousiast, overtuigend, onvervaard; de bezieler van ideeën, de energiegever, behartiger van commerciële relaties, oppepper, voorgaand in de strijd.

People-Manager

Beheerder van teamactiviteiten; Overzicht bewaren, richting mee bepalen, externe relaties verzorgen, ondersteunen, motiveren en twee-richtingscommunicatie bewaken.

Coach

Facilitator van teamactiviteiten, mediator, open-minded en empathisch; betrekt de rebellen en de afwezigen, ondersteunt de volgers en moedigt de teamplayers aan.

Teamplayer

Behulpzame collega, zoekt harmonieuze samenwerking; waakt over het werkklimaat, relativeert roddels, zet zich in voor het teamdoel, schikt zich naar de noden.

De complementaire rollen zijn veeleer taak- en resultaatsgericht gericht…

Nauwkeurige (Volger)

Pretentieloze en inschikkelijke medewerker, weinig ambitieus, zelfkritisch; vaak stille werkkracht die conflicten mijdt, behulpzaam doet wat moet en voor weinig klussen de neus ophaalt.

Creatieve (Afzijdige)

Moeit zich zelden met de gang van zaken, schikt zich naar omstandigheden, gunt iedereen het licht in de ogen, kan out-of-the-box denken en wil zich vooral focussen op de eigen taken.

Specialist (Rebel)

Eigenzinnig, weinig conformerend; durft een kat een kat te noemen, werkt autonoom, vaak specialistisch, zelf weinig gevoelig voor kritiek, maar met kritische stem die gehoord wil worden.

Crisis-manager (Strijder)

Uitdager, competitief; rationeel-nuchter, van geen kleintje vervaard, doel- en resultaatsgericht, meet zich met leider of manager. Goed ingezet, een confronterende kracht die het team scherp houdt.

De roos van Leary: eigen gedrag veranderen en gedragspatronen doorbreken.

Het oorspronkelijke idee achter de Roos van Leary was de ontwikkeling van een pragmatisch model om naar interpersoonlijk gedrag te kijken. Dit model gaat al meer dan 70 jaar mee en heeft intussen zijn deugdelijkheid bewezen. Het poneert dat sociaal gedrag een kwestie van actie/reactie is; iemand die inschikkelijk gedrag vertoont, lokt als het ware dominant gedrag uit. Voorts stelt het dat je eigen gedrag veranderen de makkelijkste manier is om het gedrag van je collega, partner, baas… te veranderen.

“Je eigen gedrag veranderen is de makkelijkste manier om het gedrag van anderen te veranderen.”

Wie het gebruikelijke inschikkelijke gedrag laat varen en plots dominant uit de hoek komt, verplicht de dominante tegenpartij om uit een ander vaatje te tappen; dit kan tot conflict leiden of tot aanpassing, maar het ingesleten gedragspatroon wordt doorbroken. Ook zonder de roos geldt deze regel: eigen gedrag veranderen is de makkelijkste manier om andermans gedrag te veranderen.

Noot: Timothy Leary was slechts één van de vijf wetenschappers die samenwerkten om het ‘interpersoonlijk circumplex’ op punt te stellen. De roos zelf was niet zijn idee, maar hij verschafte het model wel haar bekendheid.